Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, 26 maart 2024
Feiten
- De eiser is eigenaar van een coffee shop in Nederland. Hij had een zakelijke rekening bij de bank, maar de bank beëindigde die rekening al in 2008, omdat banken standaard geen zakelijke relaties met coffeeshops wilden.
- Sindsdien gebruikte hij zijn privérekening ook voor zakelijke transacties.
- In augustus 2023 laat de bank weten dat ook de privérekening zal worden beëindigd, per oktober 2023, omdat de privérekening zou worden gebruikt voor zakelijke doeleinden (in strijd met de voorwaarden van de bank).
Juridische vragen / argumenten
- Heeft de bank het recht om categorisch elke coffeeshop uit te sluiten van zakelijke bankrekeningen?
- Kan het gebruik van de privérekening door zakelijke transacties een reden zijn voor beëindiging van relatie?
- Hoe weegt het belang van de bank (risico’s als witwassen, reputatie, integriteit, naleving regelgeving) versus het belang van de ondernemer (mogelijkheid om deel te nemen aan de maatschappij, bedrijfsvoering)?
Beslissing van het Gerechtshof
- Het hof oordeelt dat de bank niet zomaar categorisch coffeeshops mag uitsluiten van zakelijke rekeningen. Een algemene policy dat “alle coffeeshops worden geweerd” is niet toelaatbaar als blijkt dat de risico’s in individuele gevallen beheersbaar zijn
- De bank moet de zakelijke rekening weer aanbieden, zij het zonder de faciliteit voor contante stortingen, als dat risico te groot wordt geacht.
- De bank moet bovendien de privérekening van de eiser heractiveren, want beëindiging daarvan was, in de omstandigheden, onaanvaardbaar in termen van redelijkheid en billijkheid.
Belang van de uitspraak
- Deze zaak laat zien dat banken niet zomaar mogen volstaan met algemene beleidregels (bijv. “we doen geen zaken met coffeeshops”) zonder individuele beoordeling.
- Bedrijven kunnen, onder omstandigheden, afdwingen dat banken een zakelijke rekening (opnieuw) verlenen, als de belangen van de onderneming zwaar wegen en de risico’s voldoende zijn afgedekt.
- De uitspraak benadrukt de normen van redelijkheid en billijkheid in de relatie tussen bank en klant, ook bij zakelijke klanten.
Vergelijkbare zaken / bredere context
Er zijn meer uitspraken waarin banken een zakelijke relatie willen beëindigen of weigeren vanwege risico’s (o.a. geld‐witwasrisico’s, reputatie, gebrek aan voldoende informatie), maar de rechter moet dan steeds afwegen:
- Of de klant voldoende heeft meegewerkt aan due diligence / KYC-verplichtingen.
- Of de beëindiging / blokkade of weigering proportioneel is, gegeven de omstandigheden. Bijvoorbeeld of de onderneming zwaar wordt benadeeld, of er geen alternatief is, etc.
- Of de bank de klant de mogelijkheid heeft gegeven om risico’s te mitigeren (zoals aanvullende informatie verstrekken, administratie tonen, communiceren over voorwaarden).