Rechtbank Amsterdam, 2019
Kern van de zaak:
Een schoonmaakbedrijf uit Amsterdam ontdekte dat er meerdere extreem negatieve recensies over zijn diensten verschenen op platforms als Google Reviews en Yelp. De reviews beschuldigden het bedrijf van diefstal, wanprestatie en onhygiënisch werken. Het viel het bedrijf op dat de schrijfstijl van de reviews opvallend gelijk was, en de reviewers zelf onvindbaar waren.
Na onderzoek bleek dat de negatieve reviews waren geplaatst door een concurrent, die probeerde de reputatie van het schoonmaakbedrijf te beschadigen en zo klanten weg te kapen.
Het schoonmaakbedrijf stapte naar de civiele rechter en eiste:
- Verwijdering van de nepreviews,
- Openbaarmaking van de identiteit van de daders (via de platforms),
- Een verbod op verdere publicatie van lasterlijke content,
- Schadevergoeding vanwege reputatieschade en verlies van klanten.
Juridische vragen in deze zaak:
- Zijn de geplaatste reviews onrechtmatig?
- Mag een rechter het platform (zoals Google) verplichten om de identiteit van anonieme gebruikers vrij te geven?
- Heeft de eiser recht op schadevergoeding?
Uitspraak van de rechter:
De rechter oordeelde als volgt:
- Onrechtmatigheid: De geplaatste reviews waren niet op waarheid gebaseerd en vormden een vorm van laster. Ze waren gericht op het schaden van de reputatie van het bedrijf, zonder dat er sprake was van eerlijke kritiek.
- Openbaarmaking identiteit: De rechter bepaalde dat Google en Yelp verplicht waren om de IP-adressen en accountinformatie van de betreffende gebruikers te overhandigen. Er was namelijk voldoende bewijs van onrechtmatig handelen.
- Schadevergoeding: De rechter kende een schadevergoeding toe op basis van aantoonbaar omzetverlies. Hoewel het exacte bedrag lastig was te bepalen, erkende de rechter het directe verband tussen de nepreviews en het verlies van opdrachten.
Waarom is deze zaak interessant?
- Het is één van de eerste zaken in Nederland waarin nepreviews expliciet civielrechtelijk werden aangepakt.
- Het laat zien hoe het recht evolueert om bedrijven te beschermen tegen digitale reputatieschade.
- De zaak markeert een trend waarin rechters platforms als Google kunnen verplichten om anonieme gebruikers te identificeren, als er sprake is van onrechtmatig online gedrag.
- Ook speelt mee dat bedrijven niet machteloos hoeven te zijn tegen digitale sabotage van concurrenten — het recht biedt effectieve bescherming, mits er voldoende bewijs is.
Belangrijk juridisch leerpunt:
Nepreviews kunnen worden aangemerkt als onrechtmatige daad onder artikel 6:162 BW, zeker wanneer ze aantoonbaar schade veroorzaken en geen feitelijke onderbouwing hebben. Platforms kunnen – onder voorwaarden – gedwongen worden om de anonimiteit van gebruikers op te heffen als er sprake is van misbruik van vrijheid van meningsuiting.